مروری بر تاریخچه آیین نامه زلزله ایران

آیین نامه بارگذاری ساختمانها – استاندارد ۵۱۹
دستورالعمل طراحی ساختمانها در برابر زلزله نخستین بار به همت دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۳۴۳ برای طرحهای عمرانی تهیه شد و سپس در سال ۱۳۴۴ از طرف موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی کشور بصورت بخشی از استاندارد شماره ۵۱۹ «بارگذاری ساختمان ها» تدوین و برای استفاده در کلیه طرح های ساختمانی ابلاغ گردید.
این آیین نامه تا سالهای دهه ۵۰ در ساختمانهای کوتاه مورد استفاده قرار داشت ولی در سالهای بعد جوابگوی ساختمانهای بلند نبود. لذا برای این ساختمانها از آیین نامه زلزله آمریکا استفاده می شد.
در این آیین نامه روش تعیین نیروی ناشی از زلزله بطور خلاصه به شرح زیر بود:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ V=K.C.W \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-b8d383bb089a8cf5a0a76d252ce87c50_l3.svg)
: برش پایه
: ضریب شدت و ضعف اثر تخریبی زلزله در مناطق مختلف کشور که مقرر بود تا زمان تنظیم پهنه بندی K=1.0 منظور شود.
: وزن لرزه ای ساختمان که تعریفی مشابه با آیین نامه فعلی داشت.
: ضریب زلزله که بر اساس ضوابط زیر تعیین می شد:
الف- در ساختمان های تا ۵ طبقه و یا کوتاه تر از ۱۸ متر:
۱- در زمین های با مقاومت کمتر از
یا زمین های با رس حساس 
۲- در زمین های با مقاومت بیشتر از

ب- در ساختمان های بیشتر از ۵ طبقه و یا بلندتر از ۱۸ متر، بزرگترین دو مقدار زیر:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ C_2=\frac{0.025}{T} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-1cd4fd25abfa14930bb364db33e2dd76_l3.svg)
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ C_2=\frac{W_F}{W}C_1 \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-e75131a411e76ece6d79f7e337434b62_l3.svg)
: پریود ارتعاشات طبیعی ساختمان
: وزن ۵ طبقه زیرین و یا ۱۸ متر اول ساختمان
مقدار
در رابطه فوق از فرمول تجربی زیر محاسبه می شد:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ T=0.09\frac{H}{\sqrt{B}} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d610ee4052cd14794bb509fd631d18c7_l3.svg)
: ارتفاع ساختمان، متر
: بعد ساختمان در جهت مورد نظر، متر
حداقل ضریب زلزله
تعیین شده بود.
توزیع نیروی زلزله در ارتفاع سازه مشابه آیین نامه فعلی بصورت مثلثی – خطی بود.
آیین نامه پیشنهادی انجمن ایرانی مهندسان محاسب ساختمان
این آیین نامه در آبان ماه ۱۳۵۹ تحت عنوان «ضوابط تعیین نیروی حاصل از زلزله» از طرف انجمن ایرانی مهندسان محاسب ساختمان منتشر شد و تا سال ۱۳۶۶ که استاندارد ۲۸۰۰ منتشر گردید مورد استفاده مهندسان سازه قرار داشت.
این آیین نامه هیچگاه رسمیت نیافت ولی مهندسان با آن کار می کردند و سازمانهای رسمی هم آن را پذیرفته بودند. در این سالها مملکت دوران پس از انقلاب و جنگ تحمیلی را می گذراند.
خلاصه این آیین نامه به شرح زیر بود:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ V=ZIKCSW \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-450eec6227deb6828bd01d3a057bbba0_l3.svg)
: برش پایه
: ضریب شدت و ضعف اثر تخریبی زلزله خیزی منطقه. برای این ضریب دو عدد ۱٫۰ و ۰٫۷۵ برای مناطق مختلف کشور پیشنهاد شده بود.
: ضریب اهمیت ساختمان. برای این ضریب سه مقدار ۱٫۰ و ۱٫۱۵ و ۱٫۲۵ پیشنهاد شده بود.
: تعریفی مشابه ضریب رفتار
در آیین نامه فعلی داشت. برای سیستم های سازه ای مختلف مقادیری در بازه ۰٫۷۵ تا ۲٫۵ پیشنهاد شده بود.
: ضریب زلزله:
الف- برای ساختمانهای تا ۳ طبقه و یا کوتاه تر ار ۱۰ متر
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ C=0.09 \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-e31b2f61d5de0ab2260cf3ee47a99a98_l3.svg)
ب- برای سایر ساختمانها
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ C=\frac{0.05}{T} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-87d88076400344f4744971040c60454e_l3.svg)
: پریود ارتعاشات طبیعی ساختمان:
الف- در سازه های با قابهای خمشی فولادی
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ T=0.085(H)^{\frac{3}{4}} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-02de735135363b346bde12872092e1de_l3.svg)
ب- در سازه های با قابهای خمشی بتن آرمه
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ T=0.06(H)^{\frac{3}{4}} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-0a0494c4f8f95b077a294eb1139fa50e_l3.svg)
ج- در سایر ساختمان ها
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ T=0.09\frac{H}{\sqrt{B}} \]](http://asmqods.com/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-d610ee4052cd14794bb509fd631d18c7_l3.svg)
: ارتفاع ساختمان، متر
: بعد ساختمان در جهت مورد نظر، متر
حداقل و حداکثر ضریب
به ترتیب ۰٫۰۴ و ۰٫۰۹ تعیین شده بود.
: اثر نوع خاک. این ضریب با رابطه ای که در آن
و
به ترتیب پریود ارتعاشات ساختمان و زمین محل وجود داشت تعیین می شد. مقدار
بین ۱٫۲ و ۱٫۵ در تغییر بود. حداکثر
برابر با ۰٫۱۱ تعیین شده بود.
: وزن لرزه ای ساختمان که تعریفی مشابه با آیین نامه فعلی داشت.
توزیع بار در ارتفاع سازه مثلثی-خطی بود و نیروی شلاقی
نیز در راس سازه منظور می شد.
سایر ضوابط این آیین نامه کم و بیش مشابه آیین نامه فعلی بود. پیچش در ساختمان، مولفه قائم نیروی زلزله، محدودیت های مربوط به تغییر مکان جانبی و دیافراگم ها در آن دیده شده بود.
در این آیین نامه ضریبی به نام
وجود داشت که مقدار لنگر واژگونی ناشی از زلزله را در طبقات پایین ساختمان تا مقدار ۲۵ درصد کاهش می داد. در نتیجه نیروی محوری ستونه ها قدری کاهش می یافت. این ضریب قبلا در سایر آیین نامه های جهان هم دیده می شد اما این روزها دیگر از آن خبری نیست.
آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله – استاندارد ۲۸۰۰
این آیین نامه در سال ۱۳۶۶ از طرف مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن منتشر شد. نظر به آنکه مرکز تحقیقات مسئولیت جمع آوری شتاب نگاشت های زلزله های ایران را به عهده دارد، تدوین این آیین نامه به عهده آن گذاشته شده بود. زمان انتشار آیین نامه با اختلاف حدود ۲ تا ۳ سال مقارن با زلزله شدید رودبار – منجیل است که اثرات آن تا حدی به تهران رسید و این شهر را نیز لرزاند.
ویرایش دوم آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، در جلسه هیئت وزیران مورخ ۱۳۷۸/۹/۱۴ به تصویب رسید. چنانچه انتظار می رفت نسخه دوم با اصلاحات و اضافه نمودن موارد تکمیلی در آیین نامه و با برخورداری از سطح استاندارد پیشرفته نسبت به نسخه اول، از سطح ایمنی بالاتری برخوردار بود.
برنامه بازنگری متن آیین نامه برای تدوین ویرایش سوم نیز از سال ۱۳۷۹ آغاز گردید. در ویرایش سوم آیین نامه علاوه بر لحاظ کردن مطالب جدید و تغییرات لازم در مباحث مختلف که به منظور رفع ابهامات و تناقضات متن آیین نامه صورت گرفته بود، سیر منطقی مباحث در فصل بندی آیین نامه نیز مورد توجه قرار گرفت. ویرایش سوم آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، در جلسه هیئت وزیران مورخ ۱۳۸۴/۳/۲۵ به تصویب رسید.
برنامه بازنگری متن آیین نامه برای تدوین ویرایش چهارم آن از سال ۱۳۸۸ آغاز گردید. در اجرای این دوره از بازنگری آیین نامه، به منظور تدقیق در تصمیم گیری پس از برگزاری جلسات متعدد، ارکان اصلی ساختار برای تدوین ویرایش جدید در خصوص چگونگی انجام وظایف رسیدگی به مباحث آیین نامه مورد تصویب قرار گرفت.
محتوای این بازنگری در زمینه های مختلف قابل بررسی است. از جمله می توان به تغییرات اساسی در اصلاح ساختار مطالب موجود به گونه ای رساتر و واضح تر، به روز نمودن مطالب علمی بر اساس نتایج تحقیقات علمی و آیین نامه های معتبر طراحی ساختمان ها در برابر زلزله و رفع نارسایی هایی که طی سالها استفاده از ویرایش سوم مشخص شده بود اشاره نمود.
ویرایش چهارم آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، در مورخ ۱۳۹۳/۶/۲۳ کمیته دائمی بازنگری آیین نامه مذکور و نیز کمیته ملی استاندارد مربوط به آن مورد تایید قرار گرفته است. شایان یادآوری است که همزمان مفاد ویرایش سوم این آیین نامه نیز تا پایان شهریور ماه سال ۱۳۹۴ معتبر خواهد بود.
:: موضوعات مرتبط:
مقالات ,
آموزش ,
جزوات درسی عمران ,
,
:: برچسبها:
زلزله آیین نامه ویرایش نشریه 2800 ایران مهندس عمران معماری ,
:: بازدید از این مطلب : 429
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0